Felsefeli Filmler&Kitaplar

Lisans hayatımın en yoğun ve en yorucu yılının sonundan merhaba! Sınavları bitirip de nefes almaya fırsatım olunca tası tarağı toplayıp bloga geldim. Niyetim bu dönemde dinlemekten en çok zevk aldığım, öğrendikçe dahasını istediğim derste (İslam Felsefesi Tarihi), her gün biraz daha fazla saygı duyduğum sevgili hocamın bizi yeri geldikçe mahrum etmediği film ve kitap tavsiyelerinden bir küçük liste yapmak. Eğer felsefeye ilginiz varsa ve tarih okumaları yapacaksanız epistemolojik yorgunluklarınıza bu listeyle mola verebilirsiniz. :)

1- Agora (2009)

4. yüzyılın en etkili ve (belki) bilinen tek entelektüel kadını Hypatia'nın ve binlerce varak eserin yanıp kül olduğu İskenderiye Kütüphanesi'nin hikayesini anlatan film dönemin ruhunu, dini, toplumsal ve kültürel/bilimsel ortamını -doğal olarak- pozitivizm yanı ağır basarak ama oldukça güzel bir şekilde aktarıyor. Filmi ilk çağ felsefesi yahut Daru'l Hikme ve tercüme faaliyetleri hakkında okurken izleyebilirsiniz.

2- Delalet'ul Hairin -Aklı Karışıklar İçin Kılavuz 

İslam medeniyetinin ve Museviliğin önemli simalarından olan Musa b. Meymun, bir diğer deyişle Maimonides'in tüm Semavi dinler ve Doğu öğretilerinden faydalandığı bu eseri Tevrat'tan bir düşünce sistemi çıkarma sürecinin bir parçasıdır ve Tevrat'ın derin manalarının anlaşılabilmesi için yazmış. Başta Aristo olmak üzere pek çok Yunan ve İslam filozofunun görüşlerini sentezleyerek ortaya koyduğu kelami-felsefi görüşleri Ortaçağ'dan bugünlere dek pek çok düşünürü etkilemiş.

Maimonides'in hemen yanında ise A Guide for Perplexed yer alıyor. Schumacher'in Delaletu'l Hairin'den faydalanarak yazmış olduğu eser Mustafa Özel'in çevirisiyle Aklı Karışıklar İçin Kılavuz adıyla yayınlandı. Modernizm ve pozitivizmden kafası karışanlara gelsin. *

3- Black Athena (Kara Athena: Klasik Medeniyet'in Afro-Asyatik Kökleri )-Martin Bernal

Antik Yunan'ın bilim, sanat ve medeniyetin ana yurdu olduğu tezine karşı yazılmış bir kitap Kara Athena. Yunan medeniyetinin aslında Antik Mısır ve Finike medeniyetlerine dayandığı teorisini ortaya koyuyor. Farklı bir perspektif için listeye dahil ediyoruz.

4- Yunanca Düşünce Arapça Kültür- Dimitri Gutas

İki büyük medeniyetin etkileşimi, yine tercüme faaliyetleri ve bu ortamın teşekkülü üzerine okunabilecek, bazı özgün tezler de ortaya koyan, çok kültürlü ortama ışık tutan ortak kültürün mensubu bir zihnin ürünü olarak listeye giriyor. Gutas Daru'l Hikme'yi yok saysa da İlhan Hoca Gutas'ı yok saymıyor. :)

5- Beşinci Güç- The Fifth Element (1997)

Evrenin unsurları, anasır-ı erbaa, aithera, Farabi, akıllar derken beyniniz bir anda yanma noktasına gelip "artık dur" dediyse molayı bu filmle verebilirmişsiniz. Meğer filmimize adını veren beşinci element Yunan'ın "ether"i Farabi'nin "esîr"i imiş. Hep geçmişten geleceğe gidilecek değil ya, bir de gelecekten geçmişe gidelim.

6- Ortaçağda Yüksek Öğretim - George Makdisi (The Rise of College)

Klasik Yayınları tarafından çevrilip yayına hazırlanan eser hem akademik hem de kültürel bağlamda oldukça güzel bir çalışma. Farabi'nin medine-ulûm-mille sistemini (-özellikle ulûm- o günlerde adeta bir yüksek öğretim kurumu öngörmektedir, fakat bu pek dillendirilen bir teori değil) ve ortaçağın eğitim kurumlarını çalışırken iyi gider.

7- İbn-i Sina: Hekim- The Physcian (2013)

İbn-i Sina'yla Samani kütüphanesinin raflarında keşfettiği metafiziğe yahut tıp ilminin ince meselelerine dalmışken başınızı kaldırıp "bir dinlenmem lazım" dediğiniz anda seyredebileceğiniz, oldukça yeni bir yapım. Yalnız filmin açısı biraz farklı; o sebeple önce sahih bir biyografi okuyup üzerine bu filmi izlerseniz daha güzel olabilir.

Filmin afişinde yer alan "A journey out of darkness into light" cümlesi kapılmak için epey iyi bir cümle, söylemeden geçemedim. :)

8- Medreseden Kaçış - Hüseyin Zerrinkub

Sıra geldi Gazzali'ye (Evet İstanbul ekolüne göre Gazzali, Ankara ekolüne göre Gazali, problem daha adında başlıyor üstadın :)). Gazzali'nin ikbali, makamı, ders halkalarını, talebelerini, ilim merkezi Bağdat'ı bırakıp arayışa "kaçış"ından ilhamla bu adı alan kitap "Ferar Ez Medrese Der Baare-ye Zendegi ve Endişe-ye Ebu Hamid Gazzali" namla Farsça olarak kaleme alınmış bir eser. Keyifli okumalar.

9- Kimya-i Saadet- The Alchemist of Happiness (2004)

İmam Gazzali'nin Kimya-yı Saadet adlı eserine binaen bu ismi alan film Müslüman olarak Abdullatif Ovidio Salazar tarafından çekilmiş bir (yarı-)belgesel film. Yönetmen kendi hidayet öyküsünde büyük bir yeri ve etkisi bulunan İmam Gazzali'nin izini yaşadığı topraklara giderek arıyor ve bu arada gördüklerini ve öğrendiklerini bize zaman zaman kendisinin, bazen ilim adamlarının bazen de Gazzali'nin perspektifinden aktarıyor. Uzun uzun anlatmaya gerek yok, filmden bir cümleyle bitiriyorum: "Rüyalarımızda ne görürsek gerçek olduğuna inanırız. Ama uyandığımızda kesin olduğuna inandığımız şeyin aslında bir hayal olduğunu görürüz. İlahiyat veya felsefe, duyularımızın bizi kandırmadığına dair nasıl bir garanti verebilirler?"

10- Fedailerin Kalesi Alamut -Vladimir Bartol

Gazzali demişken araya bir korsan tavsiye sıkıştıralım. Zat-ı muhteremin mücadele için birçok eser telif ettiği Batıniliğe ve Hasan Sabbah'ın dünyasına "içerden" bakmalık roman: Alamut. (Lise 1'de bana bakış açım genişlesin diye kendi kütüphanesinden kitaplar getirip bu kitapla da tanışmamı sağlayan sevgili tarih hocama da selam olsun )

11- 1492 Conquest of Paradise - Cennetin Keşfi (1994)

Amerika'nın keşfini konu edinen film; nazlı Endülüs'ü engizisyon ve kan kokulu İspanya'ya dönüştüren gücün yeni zenginlikler arayışını kendine fırsat gören Colomb'un ve "fethedilen cennet"in hikayesini anlatıyor. Filmin başında Endülüs'ün son çırpınışlarına ve yıkılışına da tanık oluyoruz.

"Rafael Sanchez (asil – hazine bakanı): Sen bir hayalperestsin.

Christopher Columbus: Oraya bak. Ne görüyorsun?

(Rafael Sanchez küçük pencereden dışarı bakar ve geri döner. Sonra bir daha bakar.)

Rafael Sanchez: Kaleler görüyorum. Sarayları, kiliseleri görüyorum. Medeniyeti görüyorum. Gökyüzüne uzanan kuleler görüyorum!

Christopher Columbus: Bütün bunlar benim gibi insanlar tarafından yapılmış. Ne kadar yaşadığının önemi yok Sanchez, aramızdaki bir fark hiçbir zaman değişmeyecek. Ben yaptım, sen yapmadın."

Filmin Vangelis tarafından bestelenen soundtrackini de tavsiye etmemek olmaz.

12- Kalender ve Kale - Seyyid Yahya Yesribi

Eyyubî sarayının şehzadesinin gözde hocası, ulemayı zekası ve sivri diliyle, felsefi argümanlarıyla saf dışı bırakan, sonunda dilinin bedelini canıyla ödeyen, kimileri için el-maktul kimileri için de eş-şehid,  şeyhu'l işrak Sühreverdi'nin hayatını roman tadında okuyalım diye bu kitap. Tavsiye olunur.

Aslında liste biraz daha uzun, kaçırdıklarım varsa ara ara eklerim, şunu da eklesen güzel olur, bak bu da çok iyi bir dönem filmi/kitabı dediğiniz bir şeyler varsa buyrun, ilave edelim.

Listeyi sevgili hocam İlhan Kutluer'e sağlıklı, sıhhatli, bereketli bir ömür duasıyla kapatalım, Allah sayılarını çoğaltsın. :)

agora alchemist of happiness alıntı conquest of paradise delaletu'l hairin film film listesi İlhan Kutluer kalender ve kale kitap kitap kritiği kitap listesi liste listeler lists the physician